Raster vs wektor

Każdy, kto ma styczność z grafiką komputerową, zarówno z perspektywy projektanta jak i programisty czy klienta, powinien wiedzieć, czym różni się grafika wektorowa od rastrowej. Znajomość tych dwóch pojęć jest kluczowa w przygotowywaniu jakichkolwiek projektów graficznych, warto więc przyjrzeć im się bliżej.

Grafika rastrowa

W przypadku grafiki rastrowej obraz prezentowany jest za pomocą pionowo-poziomej siatki kolorowych pikseli na monitorze komputera, drukarce czy innym urządzeniu wyjściowym. Najbardziej oczywistym takiego obrazu jest fotografia. Obrazy rastrowe mają określoną konkretną rozdzielczość opisywaną za pomocą skrótu dpi (dots per inch) – liczby pikseli przypadającej na jeden cal. W przypadku projektów do druku jest to najczęściej 300 dpi, a przy projektach do wykorzystania w internecie 72 dpi. Oznacza to, że projekt, który będzie drukowany, składa się ze znacznie większej ilości detali niż jego cyfrowy odpowiednik.

Zalety grafiki rastrowej:

• Głębokość detali – im większa wartość dpi, tym więcej pikseli konkretnego koloru przypada na jeden cal obrazu. Pozwala nam to uzyskać precyzyjne cieniowanie oraz bogate detale.
• Precyzyjna edycja – dzięki temu, że grafika składa się z tysięcy pojedynczych punkcików, mamy możliwość precyzyjnej edycji każdego piksela. Nawet perfekcjoniści mają tutaj wręcz nieograniczone pole do popisu.

Wady grafiki rastrowej:

• Brak skalowania – to, co stanowi wielką zaletę grafiki rastrowej, jest jednocześnie jej dużą wadą. Przez to, że obraz składa się z określonej liczby pikseli, nie możemy pozwolić sobie na beztroskie skalowanie projektu. O ile w przypadku zmniejszenia rozdzielczości nie ma tragedii, to znaczne jej powiększenie sprawi, że projekt stanie się rozmazany i niewyraźny, powstanie nam tzw. „pikseloza”. Dlaczego tak się dzieje? Otóż, jako że obraz składa się z pikseli o konkretnym przypisanym kolorze, to gdy powiększamy obraz, komputer zgaduje jaki kolor mają mieć nowo powstałe puste piksele. Taka interpolacja danych sprawia, że obraz staje się najzwyczajniej niewyraźny, rozmyty, bo nie ma takiej możliwości, żeby komputer przewidział jaki dokładnie kolor ma mieć dany punkcik.
• Duża waga plików – niestety, matematyki nie oszukasz 😉 Projekt o rozmiarach 1×1 cali w rozdzielczości 300 dpi daje nam 300 indywidualnych pikseli o określonym kolorze, które komputer musi zapamiętać. Idąc tym tropem, zdjęcie o wymiarach 18×24 cali daje nam już 129 600 pikseli z informacją o kolorze do przetworzenia, co wymaga już trochę wysiłku i pamięci komputera.

Najpopularniejsze formaty grafiki rastrowej: jpg/jpeg, psd, png, tiff, bmp, gif.

Grafika wektorowa

Tworzenie grafiki wektorowej opiera się na obliczeniach matematycznych, opisujących kształty budowane z punktów, linii i krzywych (tajemniczo brzmiące krzywe Beziera). Tak więc w przeciwieństwie do grafiki rastrowej, gdzie obraz 1”x1” składa się z 300 pikseli, obraz wektorowy o takich wymiarach będzie zawierał tylko cztery punkty na rogach obrazu, a komputer wykorzystując obliczenia matematyczne uzupełniając resztę informacji. Wymaga to znacznie mniej pamięci komputera.

Zalety grafiki wektorowej:

• Nieograniczona skalowalność – dzięki oparciu grafiki o obliczenia matematyczne, obrazy wektorowe mogą być dowolnie skalowalne (zarówno powiększane jak i pomniejszane), nie tracąc zupełnie na jakości. Daje to wektorom ogromną przewagę nad rastrami.
• Niewielki rozmiar plików – tak jak wspominałam wcześniej, porównując obraz o wymiarach 1”x1”, plik wektorowy zapamiętuje tylko 4 punkty, a nie 300 (jak było to w przypadku grafiki rastrowej). W przypadku prostego projektu wektorowego rozmiar takiego pliku będzie o wiele mniejszy niż jego rastrowy odpowiednik.
• Edytowalność – pliki wektorowe, w przeciwieństwie do wyjściowych plików rastrowych (JPG, PNG, GIF, itp.) nie są spłaszczane. Oznacza to, że zawsze po otwarciu takiego pliku np. w Adobe Illustratorze, mamy dostęp do warstw i pełnej jego edycji.

Wady grafiki wektorowej:

• Ograniczone detale – ze względu na wzory matematyczne wykorzystywane do zapamiętywania i przetwarzania informacji, grafika wektorowa nie jest praktycznym rozwiązaniem w bardzo szczegółowym projekcie, gdzie wymagane są niewielkie elementy o określonym kolorze. Można oczywiście używać gradientów i rysować małe kształty, jednak nie daje nam to aż takiej precyzji jak określanie pojedynczych pikseli w grafice rastrowej.
• Ograniczone efekty – z samej definicji grafiki wektorowej wynika, że służy ona do tworzenia prostych kształtów. Dlatego nie nadaje się ona do efektów znanych z Photoshopa, takich jak cień czy rozmycie.

Najpopularniejsze formaty grafiki wektorowej: AI, CDR, EPS, PDF, SVG (głównie na potrzeby stron internetowych i aplikacji mobilnych).

Czym to się je?

Projekty rastrowe tworzymy w programach do obróbki rastrowej, na których czele stoi Adobe Photoshop (lub Gimp), a wektorowe powstają w programach wektorowych, np. Adobe Illustrator (lub Corel Draw). Istnieje jednak możliwość ograniczonej edycji rastrów w Illustratorze i wektorów w Photoshopie. Adobe Illustrator posiada kilka podstawowych efektów zaczerpniętych z Photoshopa, takich jak cień (drop shadow) czy błysk (outer glow). Ale to, że zostaną one użyte w pliku wektorowym nie czyni z nich wektorów. Natomiast w Photoshopie możemy umieścić elementy wektorowe jako Smart Object, jednak w wyniku zapisania ich do formatu rastrowego stają się rastrami. Te małe udogodnienia nie zastępują fundamentalnych zasad i przeznaczenia tych dwóch typów grafiki.

Kiedy czego używać?

Zarówno pliki wektorowe jak i rastrowe mają swoje szczególne przeznaczenie. Z grafiki wektorowej korzystamy wszędzie tam, gdzie konieczna będzie możliwość skalowania projektu, czyli przede wszystkim w projektach logo, fontach, mapach, schematach technicznych, średnio złożonych ilustracjach, ikonach, plakatach czy innych prostych projektach do druku. Nie uzyskamy tutaj nigdy precyzji fotograficznej (nawet najmniejszy wektorowy kształt nie będzie nigdy mniejszy od pojedynczego piksela), dlatego wektory nie nadają się do bardzo złożonych obrazów. Sprawdzą się natomiast idealnie wszędzie tam, gdzie wymagana jest niewielka waga pliku, jak np. pliki SVG w aplikacjach mobilnych czy na stronach internetowych.

Grafika rastrowa jest natomiast idealna do rejestracji obrazu – fotografii, skanowania czy zapisu wideo. Wykorzystuje się ją też w bardziej złożonych projektach do druku cyfrowego, gdzie nie mamy nałożonego ograniczenia co do ilości kolorów. Mały rozmiar pojedynczych pikseli determinuje nam tutaj szczegółowość przedstawianych obrazów. Ponadto raster oczywiście przoduje w internecie i wszelkich obrazach cyfrowych. Nie nadaje się on jednak, co trzeba wyraźnie podkreślić, do projektowania logo. Taki projekt wykonujemy tylko i wyłącznie w wektorze, korzystając z Adobe Illustratora, Corel Draw, Inkscape czy innego programu wektorowego.